معدن
س1: شبهه زير براى ما مطرح شده است:
با توجه به اين‌که خمس معادن استخراج شده در اين زمان نيز واجب است، زيرا وجوب خمس معادن نزد فقهاى گران‌قدر از احکام مسلّم است، حکم معادنى که دولت آن را استخراج مىکند با التفات به اين‌که مجرد اقدام دولت به انفاق آن ميان مسلمانان بلاد اسلامى مانع از وجوب خمس نيست چيست؟ زيرا استخراج معادن يا توسط حکومت بالاصاله صورت مىگيرد و آن را به مصرف ملّت مىرساند، در اين حالت دولت مانند شخصى است که اقدام به استخراج معادن نموده و سپس آن‌‌ها را به شخص ديگرى مىبخشد يا هديه مىدهد و يا بر او تصدق مىکند، در هر صورت اطلاق ادلّه خمس شامل اين فرض نيز مىشود زيرا دليلى بر تقييد وجود ندارد، و يا اين‌که حکومت به وکالت از ملّت، معادن را استخراج مىکند که در اين صورت در واقع استخراج کننده خود ملّت است، در اين فرض پرداخت خمس بر موکّل واجب است، و يا اين‌که حکومت با ولايت بر ملّت، معادن را استخراج مىنمايد که در اين حالت استخراج کننده يا خود ولى است يا اين‌که مانند نيابت است که بر اساس آن در واقع مولىّ عليه استخراج کننده است. به‌هرحال دليلى بر خروج معادن از عمومات خمس نداريم، همان‌گونه که خود معدن اگر به حدّ نصاب برسد، متعلّق خمس است و مثل ساير درآمدهاى شغلى نيست که با مصرف کردن يا هبه آن، جزء مؤونه سال محسوب گردد و از وجوب خمس استثنا شود.
نظر حضرتعالى درباره اين مسأله مهم چيست؟
ج) از شرايط وجوب خمس در معادن اين است که شخص يا اشخاصى با مشارکت با يکديگر آن را استخراج کنند، مشروط بر اين‌که سهم هر يک به حدّ نصاب برسد و آن‌چه استخراج شده، ملک آن‌‌ها شود، و معادنى که دولت استخراج مىکند، نظر به اين‌که ملک خاص شخص يا اشخاص نيست، بلکه ملک جهت است لذا شرط وجوب خمس را دارا نيست و در نتيجه جايى براى وجوب خمس بر دولت و حکومت باقى نمىماند، و اين استثنايى بر وجوب خمس در معدن نيست. بله، معادنى که توسط شخص خاصى يا با مشارکت اشخاص با يکديگر استخراج مىشود، خمس در آن واجب است، مشروط بر اين‌که آن‌چه آن شخص استخراج کرده و يا سهم هر يک از اشخاصى که با مشارکت با يکديگر اقدام به استخراج کردهاند، بعد از کم کردن هزينههاى استخراج و تصفيه، به مقدار بيست دينار طلا يا دويست درهم نقره يا معادل قيمت يکى از آن دو باشد.
گنج پيدا شده
س2: نظر حضرتعالى درباره گنجى که افراد در زمينى که مالک آن هستند، پيدا مىکنند، چيست؟
ج) ميزان در اين‌گونه امور، مقررات نظام جمهورى اسلامى است.
tjki